Onlangs heeft het kabinet besloten om zonneparken op landbouwgrond alleen nog maar onder bepaalde voorwaarden toe te staan. Ze maakt onder andere een uitzondering voor zonneparken die netcongestie verminderen. Vier voorbeelden van hoe netbeheerders, gemeentes en zonne-ondernemers samenwerken om de impact van zonnestroom op het elektriciteitsnet te beperken.
De klimaatdoelen staan zwart op wit. Maar het overvolle Nederlandse elektriciteitsnet vormt een obstakel. Uit de Klimaat- en Energieverkenning 2023 bleek onlangs dat de vraag naar duurzame energie veel sneller groeit dan het aanbod. Alle duurzame energie die we zo hard nodig hebben, zet het net onder druk. Met mogelijke overbelasting als gevolg. Zon op landbouwgrond is – naast zon op dak – een belangrijk antwoord op die vraag naar stroom, ook bij een overvol net. Met netbeheerders en gemeenten werken we aan verschillende oplossingen die het elektriciteitsnet te ontlasten:
Zonneparken kunnen flexibel stroom leveren dankzij batterij-opslag. Met zo’n batterij kan een zonnepark stroom leveren op momenten dat de vraag naar duurzame elektriciteit hoog is. En kan het lokaal juist minder stroom leveren wanneer er meer wordt opgewekt dan het elektriciteitsnet aankan, maar er weinig vraag is naar stroom. Dit gebeurt nu al op veel plekken. En het wordt ook gestimuleerd, binnenkort met een subsidie voor batterijen bij onder andere zonneparken.
Een mooi voorbeeld van tijdelijke energieopslag is Zonnepark Bontepolder bij Terneuzen. Daar staat een batterij met een vermogen van 5 megawatt en een opslagcapaciteit van 5 megawattuur. Met vijf megawatt kun je ongeveer 5.000 huishoudens van elektriciteit voorzien. Ter vergelijking: op een gemiddelde dag ligt het energieverbruik in heel Nederland op zo’n 450 megawattuur. Zo wordt rol voor batterijen bij zonneparken wordt steeds groter.
Een andere manier om een teveel aan stroom op te slaan is via waterstof. Om waterstof te maken, heb je veel elektriciteit nodig. Met de waterstof kun je later weer stroom opwekken. Of je kunt de waterstof gebruiken als brandstof voor bijvoorbeeld de industrie.
In Nieuw-Buinen bijvoorbeeld, wordt bij zonnepark Vloeivelden Hollandia waterstofinstallatie H2 Hollandia gebouwd. Die zal 300.000 kilo groene waterstof per jaar gaan produceren voor afnemers in de regio. Een ander mooi voorbeeld is SinneWetterstof, een waterstoffabriek bij een groot zonnepark in het Friese Oosterwolde die wordt gefinancierd door netwerkbeheerder Alliander. De beheerder van de installatie koopt stroom in van het naastgelegen zonnepark. Daarmee zetten ze elektriciteit om in waterstof die ze verkopen aan tankstations.
Dankzij gesloten lokale energienetwerken los van het openbare elektriciteitsnet, kunnen zonneparken dat openbare net ontzien. Dit gebeurt al in Biddinghuizen, waar het grootste zonnepark van Nederland stroom levert aan 34.000 huishoudens. Daar heeft de eigenaar van het zonnepark met hulp van een gespecialiseerd bedrijf het gesloten lokale netwerk zelf aangelegd.
Bovendien kan het park in noodgevallen juist wél stroom leveren aan het openbare net. Hierover zijn afspraken gemaakt met landelijk netbeheerder TenneT. Is de vraag naar energie plots hoger dan het aanbod, dan levert het zonnepark op verzoek binnen 15 minuten stroom aan het openbare net.
Een heel belangrijke andere manier om het net te ontlasten is met zogenaamd congestiemanagement. In zo’n geval maakt een netbeheerder afspraken met producenten van energie over de levering van stroom. Zo kunnen ze afspreken dat er tegen een vergoeding tijdelijk minder stroom wordt geleverd als het net overbelast dreigt te raken.
Om straks voldoende (duurzame) energie te hebben en de klimaatdoelen te halen, moeten we alle mogelijkheden benutten. Zeker nu het kabinet heeft besloten om zonneparken op landbouwgrond alleen bij hoge uitzondering toe te staan. Bovenstaande voorbeelden laten zien dat zon op land ook bij dit nieuwe beleid een bijdrage kan leveren aan de energietransitie zonder direct het bestaande stroomnet verder te belasten. Het overvolle Nederlandse elektriciteitsnet is daarbij een uitdaging, maar geen struikelblok. Als we gebruikmaken van de mogelijkheden voor opslag en lokale distributie van stroom, kan zon op land een belangrijke bijdrage leveren aan de energietransitie.
Onze nieuwe factsheet "Batterijen bij wind- en zonneparken" biedt een uitgebreide kijk op de voordelen van co-located batterijen. De factsheet is ontwikkeld door het Regioteam Energietransitie, waarvan Holland Solar onderdeel is. Hierin worden belangrijke punten belicht, zoals de positieve impact van deze batterijen op netcongestie en de voordelen voor landschappelijke inpassing en systeemkosten.
De KEV 2024, laat zien dat we de klimaatdoelen van 2030 niet gaan halen met de huidige plannen van het kabinet. In de Klimaat- en Energieverkenning berekent het Planbureau voor de Leefomgeving of Nederland op koers is om de klimaatdoelen voor 2030 te halen. Versnelling van de energietransitie is uiterst noodzakelijk, waarin zonne-energie een onmisbare rol speelt. Alleen met het verhogen van eigen verbruik en de inzet van opslag kan deze versnelling gerealiseerd worden.
Het onafhankelijke secretariaat van het Convenant Hernieuwbare Energie heeft de afgelopen periode een nulmeting uitgevoerd bij de deelnemende bedrijven. Deze eerste beoordeling brengt de stand van zaken van het due diligence beleid en de uitvoering ervan door de bedrijven in kaart.
