Symbizon: proeftuin voor landbouw en zonnestroom

De ontwikkeling van nieuwe zonneparken op landbouwgrond wordt beperkt vanaf 2024. Een van de uitzonderingen is agri-PV: de combinatie landbouw en zonnepanelen op hetzelfde land. Bij Almere werkt Vattenfall met enkele partners aan een pilot. Hypermoderne zonnepanelen combineren ze met ecologische landbouw. De verwachte uitkomst: zonnestroom, groente én meer totale output per vierkante meter. “Zonnestroom en landbouw kan een win-win-win zijn.”

Als stagiair bij Vattenfall boog Eric Tonnaer zich vier jaar geleden over multifunctioneel landgebruik. Hij had ideeën over de combinatie van landbouw en zonne-energie, en zag kansen om optimaal energie én groente te oogsten. Laat maar zien, zei Vattenfall. “Een fantastische kans die ik met beide handen aangreep. Met succes, want met hulp van een team binnen Vattenfall worden mijn plannen nu werkelijkheid. Symbizon is bijna af.”

Stroken zijn sterker

Symbizon onderzoekt een bijzondere vorm van agri-PV. Eric legt uit: “Agri-PV kan met allerlei gewassen worden uitgevoerd, en zelfs met vee en pluimvee. In deze pilot kijken wij naar een mooie innovatie die in opkomst is in de landbouw: strokenteelt. Dit zijn smalle stroken land met verschillende gewassen erop. Hierdoor neemt je biodiversiteit toe en kun je ecologisch boeren, zonder pesticide. In Symbizon zetten we tussen die stroken rijen met zonnepanelen. Het kruidengras wat we daaronder zaaien, biedt nóg meer ruimte voor biodiversiteit.”

Panelen met een plan

“Onze zonnepanelen zijn state of the art”, vertelt Eric trots. “Ze nemen aan twee zijden zonlicht op en draaien mee met de zon. Ook kunnen ze bijna verticaal staan. Hierdoor kan de boer er veilig langs met zijn machines.” De bewegende panelen bieden interessante mogelijkheden, legt Eric uit. “Op ons veld concurreren gewassen en panelen met elkaar om de zon. Elke zonnestraal kun je maar één keer benutten. Daarom willen we leren op welke momenten de rode bieten het liefste van de zon genieten, en wanneer de bonen juist graag even in de schaduw staan.”

Ook aardappelen, haver, grasklaver, selderij, suikermais en ui worden onder de loep genomen. “Het doel is een optimale opbrengst, aan groente én stroom. We zijn er zeker van dat we met onze gemengde aanpak meer uit een vierkante meter halen dan met alleen gewassen of panelen. Hoeveel meer, dat gaan we uitgebreid onderzoeken.”

Meten is weten

Wie ook uitgebreid onderzoek doen bij Symbizon, zijn de studenten van projectpartner Aeres. Deze onderwijsinstelling stoomt de nieuwe generatie agrariërs klaar voor de toekomst. Jolien Lelivelt, onderzoeker en docent bodem en waterbeheer, vertelt over hun werk bij Symbizon.

“We zijn begonnen met een nulmeting van de bodem. Daar kunnen we in de toekomst onze metingen aan toetsen. Vragen hebben we volop. Onder de zonnepanelen blijft het droger, terwijl het er omheen natter is door regenwater dat van de panelen afloopt. Wat doet dit met de grond? En natuurlijk onderzoeken we de gewassen. Hoe reageren die op de schaduw van de panelen, en wat betekent dit voor de kwaliteit en de kwantiteit?”

De groene veranderaar

Aeres noemt zichzelf de groene veranderaar. “We houden ons dagelijks bezig met de toekomst van de agrarische sector, en geven daar ook graag zelf gestalte aan”, vertelt Jolien. “Precies daarom is Symbizon zo interessant, we kunnen er echt iets doen.” Er zijn nieuwe businessmodellen nodig, waarmee boeren vooruit kunnen, vindt Jolien. Strokenteelt in combinatie met panelen is hier een voorbeeld van.

“Strokenteelt is op zichzelf al een mooi alternatief. Het is een bewezen positieve manier van telen die plagen en ziektes drukt en goed is voor bodem en biodiversiteit. Als zonnepanelen de kwaliteit van de gewassen en de oogst nog eens kunnen verbeteren, is dat natuurlijk mooi. En als ze samen met strokenteelt ook nog goed renderen, is het nóg mooier. Daarom kijken we uit naar de resultaten van Symbizon.”

Eerst uitvogelen, dan uitrollen

Terwijl Symbizon bijna draait – in het voorjaar is het zover – denkt Eric Tonnaer al vooruit. “Met vijf hectare is Symbizon een bescheiden pilot. We willen hier vooral kennis opdoen, en de balanceerkunst van zon en schaduw goed in de vingers krijgen. Ons doel is om dit concept daarna op grotere schaal uit te rollen. Als eerste denken we aan Duitsland, maar ook andere landen en klimaattypen zijn waarschijnlijk interessant. In ons land hebben we behoefte aan zon, maar in Spanje heeft schaduw juist een grote waarde. Er valt dus nog veel te ontdekken, en een wereld te winnen.”