Veel minder aardgas nodig met snel meer zonne-energie

Nederland heeft te maken met een acute aardgascrisis. Het aardgasverbruik moet snel omlaag, maar op dit moment draaien de gascentrales nog op volle toeren. Holland Solar, de branchevereniging voor de zonne-energiesector in Nederland, heeft berekend dat deze ongewenste situatie onnodig is. Met extra inzet kunnen zonnestroom en zonnewarmte in korte tijd een groot deel van het aardgas dat we nu gebruiken, uitsparen.  Holland Solar heeft de ingrepen die nodig zijn om dit te bereiken op een rijtje gezet.

PBL -KEV 2022: vastgesteld en voorgenomen beleid

Snel extra gas vervangen met zonnestroom

In totaal gebruikt Nederland gemiddeld per jaar ongeveer 35 miljard kuub aardgas. Bijna een derde wordt gebruikt om elektriciteit te produceren. Daarmee zijn fossiele centrales de grootste bron voor onze elektriciteit. We zijn gelukkig al op de goede weg met de energietransitie. Met de 12 TWh aan zonnestroom die vorig jaar in Nederland is opgewekt is bijna 3 miljard m³ aan aardgas is bespaard. Dankzij zonnestroom hebben we deze hoeveelheid aardgas niet meer hoeven gebruiken om elektriciteit mee op te wekken. 
Naar verwachting zal zonnestroom ook de komende jaren hard blijven groeien. Op basis van de huidige plannen zal er in 2025 in Nederland jaarlijks 19 TWh aan zonnestroom worden geproduceerd. Er is echter al heel snel veel meer mogelijk. Voor zonnestroomsystemen op daken is bijvoorbeeld geen tijdrovende vergunningsprocedure nodig. Het is mogelijk om in 2025 in al 29 TWh in plaats van 19 TWh aan zonnestroom te produceren. Deze 10 TWh extra scheelt jaarlijks 2 miljard m³ aardgas, ongeveer 12% van wat we nu gebruiken om elektriciteit op te wekken. Experts van Holland Solar hebben berekend dat richting 2030 het aardgasgebruik voor de productie van elektriciteit met zon en wind bijna helemaal naar nul kan worden teruggebracht. 21q

Denk ook aan zonnewarmte

Ook het gas dat gebruikt wordt in de gebouwde omgeving voor ruimteverwarming en warm tapwater kan voor een groot deel door zonne-energie vervangen worden. Dit kan met behulp van zonnewarmte-installaties, zoals zonneboilers of PVT-systemen. Zonnewarmte is ideale oplossing om lokaal, in de wijk of een gebouw, de vraag naar aardgas te verminderen. Deze oplossing wordt op dit moment nog te vaak onderschat, maar kan in 2025 leiden tot de besparing van een extra 0,3 bcm (miljard kuub) aardgas, en in 2030 een extra besparing van 1 bcm aardgas ten opzichte van de verwachtingen (PBL, KEV 2022).

Hoe zorgen we voor een grotere bijdrage van zonne-energie aan het uitfaseren van aardgas?

Om zonnestroom en zonnewarmte op korte termijn een grotere bijdrage te kunnen laten leveren aan het uitfaseren van aardgas doet Holland Solar hierbij een aantal voorstellen. De rijksoverheid is hierbij de belangrijkste regie-partner omdat zij met een aantal ingrepen het verschil kan maken.
Blijf de implementatie van zonnestroomsystemen op daken van woningen stimuleren.

• Houdt er bij aanpassing van de salderingsregeling rekening mee dat de terugverdientijd voor een gemiddeld residentieel zonnestroomsysteem niet meer dan 7 jaar wordt;

Laat de beperkte capaciteit van het elektriciteitsnet de energietransitie niet frustreren.

• Netbeheerders zouden standaard in overbelaste gebieden congestiemanagement moeten toepassen waarbij marktpartijen worden betaald voor het nemen van maatregelen om het net te ontlasten.
• Stimuleer de inzet van grootschalige batterij-opslagsystemen en andere flexibele technieken zoals dynamische industriële warmtepompen en e-boilers, om optimaal gebruik te kunnen maken van de pieken van zonnestroom (zie ‘Snel het net op’)
• Schaf de hoge nettarieven voor stand-alone batterijen af.

Blijf de implementatie van grootschalig zonnestroomsystemen op daken, land en water stimuleren

• De rijksoverheid zou, samen met provincies en gemeenten, expliciet de wens moeten uitspreken om in 2030 veel meer dan 35 TWh aan duurzame elektriciteitsproductie uit wind en zon te willen realiseren. Dit is nodig om de klimaatdoelen te halen en dit is ook mogelijk.
• Als opvolger van de SDE++ regeling zou een nieuwe stimuleringsregeling moeten komen gebaseerd op een bandbreedtemodel (Contract for Difference) wat de investeringszekerheid biedt aan de sector en intrinsiek overstimulering voorkomt.
• De aangekondigde regelingen voor een dakversterkingssubsidie en een extra budget voor multifunctionele zonneparken dienen zo spoedig mogelijk uitgewerkt te worden.
• Besluitvorming bij gemeentes en provincies moeten een maximale termijn krijgen, waarna een vergunning automatisch verleend wordt.

Optimaliseer de stimulering van zonnewarmtesystemen

• De kosten van de gehele zonnewarmte installatie (dus ook van het opslagvat) dienen meegenomen te kunnen worden in de ISDE-subsidie.
• In het budget voor de stadswarmte-infrastructuur (gelden regeerakkoord) dient ook ruimte te zijn voor opslagsystemen voor warmte, bijvoorbeeld zonnewarmte.
• Ondersteun de wijkgerichte aanpak maximaal, dan loopt de transitie in gebouwde omgeving vlotter

Tenslotte: Het prijsplafond voor aardgas dient slechts tijdelijk te zijn: een directe inkomenssteun en hulp bij verduurzaming is uiteindelijk beter dan het goedkoper maken van deze fossiele brandstof.

Extra toelichting

Extra toelichting op dit stuk kun je terugvinden in dit achtergronddocument.