Duurzame energieontwikkelaar en netbeheerder leren samen over groene waterstof

De bouw van zonneparken op landbouwgrond wordt vanaf 2024 beperkt. Met enkele uitzonderingen, waaronder projecten die bijdragen aan het verminderen van netcongestie. In het Friese Oosterwolde realiseren ontwikkelaar GroenLeven en netbeheerder Alliander met een speciale zonnestroom installatie groene waterstof. Door zonnestroom direct te gebruiken om groene waterstof mee te maken wordt het stroomnet ontlast. 

Door het Nederlandse elektriciteitsnet gaat steeds meer duurzame energie en dat is goed nieuws voor de klimaatdoelen. Maar de netbeheerders, die verantwoordelijk zijn voor het uitbreiden van het elektriciteitsnetwerk, kunnen de groei niet bijbenen. “Dat levert problemen op, zoals netcongestie”, vertelt projectleider Ben Tubben van Duurzaam Energie Perspectief (Dep). “Ook aanbieders van duurzame energie hebben last van de filevorming op het net. Daarom werken we ook graag samen met hen aan oplossingen.”

SinneWetterstof helpt onderzoeken

Dep – onderdeel van netwerkbedrijf Alliander – richt zich op innovatieve energieoplossingen. “We kijken breed”, zegt Tubben. “Naar afspraken met energieaanbieders over wanneer ze energie leveren of afnemen. Naar het opslaan van duurzame energie in batterijen. Maar bijvoorbeeld ook naar conversie: het omzetten van duurzaam opgewekte energie in bijvoorbeeld groene waterstof. Het voordeel van al deze oplossingen is dat ze het elektriciteitsnet ontzien.”

“Het kost energie om groene waterstof te maken”, legt Tubben uit. “Als je dat doet op die momenten dat het energienet eigenlijk te vol is kan het juist een oplossing zijn. Bijvoorbeeld als er veel duurzame energie wordt geproduceerd. Bij SinneWetterstof – Fries voor zonnewaterstof – in Oosterwolde onderzoeken we hoe het maken van groene waterstof kan bijdragen aan het voorkomen van netcongestie, en hoe de waterstofketen wordt opgebouwd.”

Duurzame keten bouwen

Vier jaar na de eerste gesprekken tussen Alliander en GroenLeven is de waterstofinstallatie een feit. Deze staat naast het door GroenLeven ontwikkelde zonnepark in Oosterwolde. Volgens Tubben is er een perfect ecosysteem om van te leren. Niet te groot en niet te klein. Bovendien is de lokale omgeving enthousiast. “De gemeente wil hier graag een duurzame waterstofketen bouwen”, zegt Tubben. “Ook de initiatiefnemer van het groene bedrijventerrein Ecomunitypark, waar SinneWetterstof is gevestigd, ziet het helemaal zitten.”

Van zonnestroom naar tubetrailer

Hoe werkt de techniek? De waterstofinstallatie bestaat uit verschillende onderdelen: een electrolyzer van 1,4 megawatt en een compressor. De electrolyzer gebruikt de opgewekte zonnestroom om het water (H₂O) te splitsen in groene waterstof (H₂) en zuurstof (O₂). De compressor perst de groene waterstof vervolgens samen, zodat die in tubetrailers opgeslagen kan worden. Met deze vrachtwagens wordt de waterstof vervoerd naar duurzame tankstations in heel Nederland.

Volgens Stijn Kromwijk, projectontwikkelaar bij GroenLeven, is er interesse voor de groene waterstof van SinneWetterstof. “Nu vooral nog op kleinere schaal en dan met name in de mobiliteit, het zware transport. Voor de industrie kan groene waterstof nog niet concurreren met gas. Tegelijkertijd heeft de industrie ook een duurzaamheidsopgave en een intrinsieke motivatie om te verduurzamen. SinneWetterstof is een eerste stap in die richting.”

Verzamelen en leren

Van SinneWetterstof wordt er veel geleerd. Kromwijk: “We verzamelen veel informatie over de groene waterstofproductie. Hoelang duurt het om de installatie op te starten? Wanneer kan de installatie het beste aanstaan? Hoeveel energie kost het aan- en uitzetten van de electrolyzer? Hoeveel verbruikt het systeem? Kunnen we pieken op het net afvangen?” Tubben vult aan: “En ook: wat is het effect op het net en wat doet de energiemarkt?

Kennis delen

Hun kennis houden Alliander en GroenLeven niet alleen voor zichzelf. “Als samenleving staan we voor een grote opgave: 4.000 megawatt aan duurzame waterstofproductievermogen in 2030”, legt Kromwijk uit. “Daar zijn we nog lang niet, er is een hoop te doen. Leren, samenwerken en openheid is daarom belangrijk. Dat geldt zeker ook voor een thema als veiligheid. Onlangs keken nog 600 brandweermensen met ons mee. En we delen onze bevindingen ook met kennis- en onderwijsinstellingen zoals TNO, RVO en universiteiten.”

Waardevolle lessen

Als één van de eerste groene waterstoffabrieken in Nederland leert SinneWetterstof waardevolle lessen. “Met grijze of blauwe waterstof voor de industrie is landelijk al veel ervaring. De potentie van groene waterstof is voorlopig vooral lokaal. Daar hebben wij inmiddels het wiel uitgevonden: wat je moet regelen voor de hele keten, bijvoorbeeld, en het vergunningentraject.” Kromwijk: “SinneWetterstof is daarmee een essentiële stap in de energietransitie van de industrie en de zware mobiliteit.”